Conversion movement; interwar Czechoslovakia; Czechoslovak Church; Protestantism in the Czech lands; The Evangelical Church of Czech Brethren.

Autor wyjaśnia narodowe, a zwłaszcza religijne zmiany, które zaszły pod wpływem religijnego nacjonalizmu we wczesnych dniach czechosłowackiej państwowości. Rozpad monarchii habsburskiej w 1918 r. i ustanowienie niepodległej Czechosłowacji oznaczało epokową zmianę dla wierzących wszystkich wyznań. Rewolucyjne zmiany dotknęły zwłaszcza Kościół katolicki. Dla wielu Kościół katolicki kojarzył się z wycofującą się monarchią habsburską, dlatego starali się „oczyścić” go ze starych warstw ideologicznych i „wzbogacić” o hasła narodowe i modernistyczne. Efektem było powstanie narodowego Kościoła Czechosłowacji, który wprowadził do swojej liturgii elementy narodowe (język narodowy) i modernistyczne (zniesienie celibatu) oraz zerwał wszelkie kontakty z Watykanem. Zmiany nastąpiły również w Kościele ewangelickim. Na przełomie wieków czescy ewangelicy dyskutowali już o połączeniu czeskojęzycznych kościołów ewangelickich (luterańskiego i kalwińskiego) w jeden kościół narodowy. Nowe warunki umożliwiły realizację tego projektu. W grudniu 1918 roku założono Ewangelicki Kościół Czeskobraterski. Jednak wizje masowego nawrócenia do nowych kościołów narodowych nie spełniły się. W rzeczywistości ruch nawrócenia okazał się stanem przejściowym na drodze do całkowitej sekularyzacji. Kiedy początkowy narodowy entuzjazm w szeregach Kościoła Czechosłowacji osłabł wśród byłych rzymskich katolików, nie mieli oni już na czym budować swojej nowej wiary i zwrócili się ku ateizmowi.

The author illuminates the national and especially ecclesiastical changes that occurred under the influence of religious nationalism in the early days of Czechoslovak statehood. The collapse of the Habsburg monarchy in 1918 and the establishment of an independent Czechoslovakia marked an epochal change for believers of all faiths. The revolutionary changes primarily affected the Catholic Church. For many, the Catholic Church was associated with the receding Habsburg monarchy, so attempts were made to "purify" it from old ideological nanos and "enrich" it with national and modernist slogans. The result was the formation of the national Czechoslovak Church, which introduced national (national language) and modernist (the abolition of celibacy) elements into its liturgy and broke off all contact with the Vatican. Changes also took place in the Evangelical Church. Czech evangelicals were already discussing the merger of Czech-speaking evangelical churches (Lutheran and Calvinist) into a single national church at the turn of the century. New conditions made this project possible. In December 1918, the Evangelical Church of Czech Brethren was founded. Imaginations of mass conversion to the new national churches did not materialize, however. In fact, the conversion movement proved to be a transitional state on the road to complete secularization. When the initial national enthusiasm subsided in the ranks of the Czechoslovak Church among former Roman Catholics, they no longer had anything to build their new faith on and turned to atheism.