Teschen Silesia, Zaolzie, Poles, Czechs, Polish language, Czech language, German language, assimilation, language assimilation

Artykuł opisuje sytuację językową na Śląsku Cieszyńskim w Republice Czeskiej (Zaolzie) zarówno z perspektywy przeszłości, jak i teraźniejszości. Język został uznany za ważny czynnik kształtujący tożsamość i kulturę narodową w tej społeczności. Tekst podzielony jest na kilka rozdziałów. Najpierw autorka śledzi rozwój oficjalnego (głównie pisanego) języka komunikacji - łaciny, niemieckiego, czeskiego/polskiego. W kolejnym rozdziale skupia się na języku mówionym na ziemi cieszyńskiej, który często miał niewiele wspólnego z językiem urzędowym wywodzącym się, jak to miało miejsce, z bazy zachodniosłowiańskiej, a więc zawierającym więcej systemowych elementów języka polskiego niż czeskiego czy niemieckiego; niemniej jednak położenie regionu na styku dwóch słowiańskich obszarów językowych pozwalało (i nadal pozwala) na ingerencję w obu kierunkach. Kwestia przynależności gwary cieszyńskiej do polskiego lub czeskiego języka etnicznego nadal jest przedmiotem licznych prac badawczych i wypowiedzi polskich i czeskich językoznawców. Kolejnym podtematem artykułu jest związek między językiem a etnicznością jego użytkowników. Autorka przygląda się spisom powszechnym, które były przeprowadzane w regionie od lat 80. XIX wieku po dzień dzisiejszy, a które odzwierciedlają zmiany w narodowości ludności Śląska Cieszyńskiego. Rozdział czwarty artykułu dotyczy głównie asymilacji językowej. Autor podkreśla rolę szkoły jako czynnika decydującego o tym, czy jednostka do końca życia identyfikuje się z kulturą czeską czy polską. Polska szkoła mniejszościowa nie gwarantuje jednak doskonałej i trwałej kompetencji w języku polskim, a autorka podaje wiele przykładów czesko-polskich interferencji językowych i pragmalingwistycznych w wypowiedziach absolwentów szkół z polskim językiem nauczania.

The article describes the linguistic situation in Teschen Silesia in the Czech Republic (Zaolzie) from both past and present perspective. Language is recognized as an important factor shaping national identity and culture in this community. The text is divided into several chapters. First, the author traces the development of the official (mostly written) language of communication – Latin, German, Czech/Polish. In the next chapter, she focuses on spoken language in Těšín region, which has often had very little in common with the official language originating as it did from a West Slavic base, and, therefore, containing more systemic elements of Polish than of Czech or German; nevertheless, the region's location at the junction of two Slavic language areas has allowed (and still allows) interference in both directions. The question of the affiliation of the Těšín dialect to either Polish or Czech ethnic languages continues to be the subject of numerous research works and contributions by Polish and Czech linguists. Another subtopic of the article is the connection between language and the ethnicity of its users. The author looks at the censuses which have been conducted in the region from the 1880s to the present day, and which reflect changes in the nationality of the population in Těšín Silesia. Chapter four of the article is mainly concerned with language assimiliation. The author emphasizes the role of school as a decisive factor in whether an individual identifies with Czech or Polish culture for the rest of his/her life. However, a Polish minority schooling does not guarantee perfect and lasting competence in the Polish language, and the author provides many examples of Czech-Polish linguistic and pragmalinguistic interference in the utterances of graduates of schools with Polish as the language of instruction.