stylisation, dialect, Polish language, Czech language, Zaolzie

Celem artykułu jest analiza stylizacji gwarowej w tekstach literackich napisanych przez twórców z czeskiej części Śląska Cieszyńskiego (Zaolzie). Analiza ta została osadzona w językoznawczych (stylistycznych) teoriach hierarchicznej struktury języka i tekstu. Artykuł przynosi uwagi definicyjne i terminologiczne, odnoszące się do tematu stylizacji, oraz wyniki badań autentycznego materiału językowego. Z punktu widzenia analizy stylistycznej istotny jest podział miejscowych autorów na członków mniejszości polskiej oraz na tych, którzy należą do czeskojęzycznej większości. Okazuje się, że gwara w utworach polskich autorów pełni m.in. funkcję wykładnika polskości, a w wypadku autorów czeskich jest swoistą reklamą regionu, dotąd raczej niezauważanego przez Czechów z innych części Republiki Czeskiej. Badana literatura zasługuje na wyeksponowanie ze względu na oryginalność tematyczną i za sprawą językowej stylizacji. Kulturowe, społeczne czy regionalne osadzenie fabuły ma niepowtarzalny charakter, wynikający z unikatowej historii Śląska Cieszyńskiego. Niniejszy tekst oferuje bogatą egzemplifikację sformułowanych przez autorki wniosków, których analiza jest językoznawczym głosem w dyskusji o specyficznej sytuacji kulturowej czeskiej części Śląska Cieszyńskiego.

This article aims to analyse dialect stylisation of literary texts written by authors from the Czech part of Cieszyn Silesia (Zaolzie region). This analysis was grounded in linguistic (stylistic) theories of hierarchical language and text structure. The article brings definitional and terminological considerations relating to the subject of stylisation as well as the results of a study of authentic linguistic material. From the point of view of stylistic analysis, the division of local authors into members of the Polish minority and those who belong to the Czech-speaking majority is important. It turns out that the dialect in the works of Polish authors serves, among other things, as an exponent of Polishness and, in the case of Czech authors, it is a kind of advertisement for the region, hitherto rather unnoticed by Czechs from other parts of the Czech Republic. The literature under study deserves to be highlighted for its thematic originality and for its linguistic stylisation. The cultural, social or regional embedding of the plot has a unique character, resulting from the unique history of Cieszyn Silesia. This text offers a rich exemplification of the conclusions formulated by the authors whose analysis is a linguistic voice in the discussion of the specific cultural situation of the Czech part of Cieszyn Silesia.