Linguistics, Phonology, Morphology, Syntax, monument in the literature of the Old Czech, Stefan Batory

Autor omawia grafię i zjawiska gramatyczne czeskiego zabytku Nowina prawdiwa a gistotna..., którego jedyny egzemplarz zachował się w Bibliotece Kórnickiej w Poznaniu. Opisuje realizację i modyfikację tzw. ortografii braci czeskich (bratrský pravopis) w tym zabytku. Wskazuje odstępstwa od systemu XVI-wiecznego rozwoju języka czeskiego (występujące formy wcześniejsze i nowe). W zakresie fonetyki szczególną uwagę zwraca na realizację głosek [i], [i:], [u] i [u:] oraz dyftongów [ej], a także dyftongizację głoski [i:] zapisywanej grafemem ý. Omawia również dyftongizację głosek [u:] i [o:], a także monoftongizację grupy samogłoskowej [ie]. W przypadku morfologii zauważa dość konsekwentne realizowanie systemu gramatycznego XVI-wiecznej czeszczyzny. Język zabytku w tym przypadku cechuje się formami języka pisanego. Zwraca uwagę na dwie oboczne formy Wělikánoc i Wělikonoc. W zakresie składni trzeba zauważyć nieustabilizowany szyk wyrazów w zdaniu, zwłaszcza zaimka zwrotnego se i przydawki przymiotnej.

The author discusses graphy and grammatical phenomenon of Czech monument Nowina prawdiwa a gistotna..., whose only copy preserved in the Library of Kórnicka in Poznan. He describes the realization and modification of the so-called spelling of Czech Brethren (bratrský pravopis) in this monument. It indicates deviations from the sixteenth-century development of the Czech language. In the phonetics particular attention is drawn to the realization of the vowels [i], [i:], [u] and [u:] and the diphthongs [ej], and breaking phone [i:] saved by grapheme ý. He also discusses diphthongization vowel [u:] and [o:], as well as monophthongization of vowel group [e]. In the morphology author notes fairly consistent realization of the grammatical system of the sixteenth-century Czech. He draws attention to the two forms of collateral Wělikánoc and Wělikonoc. In the syntax, it should be noted as unsettled word order, especially return pronoun se and attributive marestail.